Türk-Japon ilişkileri denince aklımıza ilk gelen Ertuğrul fırkateyni olur. Sultan Abdülhamit tarafından görevlendirilen özel elçilerle Japonya imparatorunu ziyaret etmek üzere 1890 yılında İstanbul’dan yola çıkan fırkateyn, dönüş yolunda şiddetli fırtına nedeniyle sulara gömülmüştü. Ama tabii o kadar değil iki ülke arasındaki ilişkiler.
Modern dünya tarihinin inişli çıkışlı engebeli dönüşümleri içinde, kendine özgü ilginç boyutlarıyla oluşan bir Türk-Japon dostluğu var süregelen. Boğaziçi Üniversitesi Asya Çalışmaları Merkezi Akademik Koordinatörü Prof. Dr. Selçuk Esenbel, bu ilişkilerin izlerini sürmeye kendini adamış bir isim. Ve sonunda bu izler önemli bir etkinlikle vücut buldu.
İLGİNÇ OLAYLAR VAR
Türk-Japon diplomatik ilişkilerinin 100. yılı kapsamında, Japon Araştırmaları Derneği, Boğaziçi Üniversitesi Asya Çalışmaları Merkezi ve Japon Sanat Merkezi işbirliğiyle hazırlanan “Ayyıldız ve Güneş” sergisi, Atatürk Kültür Merkezi’nde ziyarete açıldı.
Serginin küratörlüğünü üstlenen Japon Sanat Merkezi kurucusu, Japon Araştırmaları Derneği ve Asya Çalışmaları Merkezi Yönetim Kurulu üyesi Erdal Küçükyalçın, yaptığı açıklamada, Türk-Japon ilişkilerine katkısı olmuş insanların, kurumların ve olayların bir dökümünü çıkardıklarını ve bir kronolojik çalışma yaptıklarını söyledi.
Sergi 1873 yılı Osmanlı döneminden başlıyor. Bir gazete tasarımıyla yüzyıl içerisinde olan bütün olayların fotoğrafları, resimleri ve bilgileri bir araya getirildi. “Ziyaretçiler belki de daha önce hiç duymadıkları, görmedikleri olaylara şahit olacak” diyen Küçükyalçın sözlerini şöyle sürdürdü: “İkili ilişkilerin tarihi, geç Osmanlı erken Meiji dönemlerine kadar uzanır. Bu sergi ise bu arka plan üzerine inşa edilerek 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla başlayan yüzyıllık döneme odaklanıyor. Çünkü bu dönemde de ilginç olaylar var:
Yarbay Tsumura’nın I. Dünya Savaşı sırasında Ruslar tarafından esir alınan Türk askerlerini İstanbul’a göndermesi gibi fedakârlıklar var. Genç Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılan ilk “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı” (FDI) için Atatürk ile işbirliği yapan bir Japon (Otani Kozui) var. Şimdiki adıyla Atatürk Orman Çiftliği, o dönem Ankara Gazi Çiftliği olarak anılan yerde dokuz genç Japon idealist bir bakışla, Türkiye’nin geleceğini inşa etmek için uğraşıyorlar.”
SONRA İZMİR VE ANKARA
Boğaziçi Üniversitesi Asya Çalışmaları Merkezi Akademik Koordinatörü Prof. Dr. Selçuk Esenbel de “Modern dünya tarihinin inişli çıkışlı engebeli dönüşümleri içinde, kendine özgü ilginç boyutlarıyla oluşan bir Türk Japon dostluğu var” diyerek şöyle konuştu:
“Bunun köklü temelleri var. Yani bir fantezi değil gerçekçi bir temeli var. Bu sergi burada 24 Kasım’da bitmiyor. Sergiyi 30 Kasım ve 15 Aralık arasında İzmir’de Ahmet Adnan Saygun Sanat Galerisi’nde açıp daha sonra 21 Aralık 2 Ocak’ta, Ankara’da Türk Japon Vakfı’nda açarak Türkiye’de geniş bir kesime sunulmasına sağlayacağız.
Japonya İstanbul Başkonsolosluğu Kültür Ataşesi Takeshi Nomura ise bu yıl Türkiye ile Japonya ilişkileri adına önemli etkinlikler yaptıklarını belirterek “Japonya’da da çeşitli etkinlikler yapılıyor ve Türk kültürü tanıtılıyor. İstanbul bir turizm merkezi. Buraya gelen turistler de bu sergiyle iki ülke arasındaki ilişkiye ve tarihe dair bilgi sahibi oluyor” değerlendirmesinde bulundu. Japonya İstanbul Başkonsolosu Kenichi Kasahara’nın da katıldığı sergi, konuşmaların ardından yapılan kurdele kesimiyle ziyaretçilere açıldı.
HAYALİ GAZETEDEN HABERLER
Sergi, ikili ilişkilerde meydana gelen önemli olayları, katkıda bulunmuş kişileri ve kilometre taşlarını “Ayyıldız ve Güneş” adında tek bir gün yayımlanan; hayali bir gazetenin haberleri olarak ele alıyor. Örneğin:
İran-Irak savaşı sırasında 1985’te, Turgut Özal zamanında, Japon vatandaşlarının Tahran’dan THY tarafından tahliye edilmesi olayı var. Kaman-Kalehöyük’te yıllardır kazılar yapılıyor. Orada Anadolu arkeolojisi enstitüsü, müzesi kuruldu. O köylerden çocuklar yetiştirildi arkeolog oldu.Shiwazaki’de bir Türk kültür köyü kuruldu. 1996 yılında Japonya’da, 40 milyon dolar yatırımla Türk kültürünün tanıtılacağı bir kasaba yapıldı. Kushimoto’da Ertuğrul batığına yönelik sualtı arkeolojik dalışları araştırmaları yapılıyor. 1929 yılında Bursa’da Türk-Japon İpek dokuma fabrikası açılması.Yıl 1891. Mekteb-i Harbiye’de Japonca dersleri verilmeye başlanması.