Çocuk gelişiminde olumlu pekiştirme ve destekleyici sözler büyük önem taşır. Ancak yapılan her iltifat çocuğun kendini daha iyi hissetmesini sağlamaz. Bazı övgüler, farkında olmadan çocuğun özgüvenini sarsabilir, başarısızlık korkusu geliştirmesine ve motivasyonunun düşmesine neden olabilir. Uzmanlar, ebeveynlerin bilinçsizce yaptığı bu yaygın hataya karşı dikkatli olması gerektiğini söylüyor. İşte çocuk gelişiminde kaçınılması gereken iltifatlar ve bilinçli övgü vermenin doğru yolları!
"SEN ÇOK ZEKİSİN"
Çocuğunuza "Sen çok zekisin" gibi bir iltifat söylediğinizde, bu ilk etapta iyi bir motivasyon kaynağı gibi görünebilir. Ancak uzmanlara göre, bu tür övgüler çocukların zihinsel gelişimini olumsuz etkileyebilir. Çocuklar zekâyı sabit bir özellik olarak görmeye başlar. Yani başarısız olduklarında kendilerini yetersiz hissedebilirler. Zekâlarına dair beklenti oluştuğu için yeni şeyler denemekten kaçınabilirler. Başarının sadece çaba ve emekle kazanıldığını anlamakta zorlanabilirler. Bir hata yaptıklarında "Ben yeterince zeki değilim" düşüncesine kapılabilirler.
DOĞRU ÖVGÜ NASIL OLMALI?
Çocuğunuzu desteklemek için doğru övgü tekniklerini kullanmak çok önemli. Uzmanlar, çocuklara sabit özellikler yerine çaba ve süreç odaklı iltifatlar edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Örneğin: "Sen çok zekisin" yerine, "Bu problemi çözmek için gerçekten çok uğraştın, harika bir çaba gösterdin!" "Harika bir ressamsın!" yerine, "Çizimin için çok zaman harcadın ve detaylara çok dikkat ettin, bu harika bir gelişim!" Bu tür iltifatlar, çocuğun başarısının sabit bir yetenek değil, emek ve süreç sonucu kazanıldığını anlamasını sağlar.
BAŞARISIZLIĞA KARŞI NASIL BÜYÜTÜLMELİLER?
Çocuklara mükemmel olmaları gerektiğini hissettiren iltifatlar, başarısızlık korkusunu tetikleyebilir. Örneğin, sürekli "Sen harikasın, her zaman en iyisini yaparsın" gibi övgüler duyan bir çocuk, başarısız olduğunda kendini yetersiz hissedebilir ve risk almaktan kaçınabilir. Bunun yerine: Hataların doğal olduğunu ve öğrenme sürecinin bir parçası olduğunu anlatın. Onları süreç içinde destekleyin ve gösterdikleri çabayı takdir edin. Başarıya değil, gelişime ve denemeye vurgu yapın.
ÖZGÜVENLİ ÇOCUKLAR YETİŞTİRİN
Uzmanlar, çocuklarla iletişim kurarken dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde sıralıyor: Gerçekçi övgüler yapın. Abartılı iltifatlar yerine, çocuğun gerçekten başardığı noktaları vurgulayın. Sabit kalıplar yerine süreç ve çabayı takdir edin. Olumsuz eleştiriden kaçının ama yapıcı geri bildirim vermekten çekinmeyin. Çocuğunuzun yeteneklerini geliştirmesine teşvik edin, ancak üzerlerine fazla baskı kurmayın.