Hatırlayacağımız üzere bir önceki hafta sonu Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde ABD ve Ukrayna heyetleri arasında dokuz saat süren müzakere sonucunda, ABD ve Ukrayna şartsız ateşkes çağrısında bulunmuştu. Ne var ki Rusya’nın böyle bir teklifi kabul etmesi mümkün değildi. Zira birincisi, ateşkes çağrısında bulunulduğu sırada Ukrayna kuvvetleri, Rusya’nın Kursk ilinde Suca ilçe merkezini ve çevresindeki pek çok yerleşim yerini kontrol altında tutuyordu. Ukrayna yönetimi Rusya’da ele geçirdikleri bu toprakları barış masasında bir değiş tokuş malzemesi olarak elde tutmak istediğini önceden de söylemişti. Yani Ukrayna bu toprakları Rusya’ya iade edecek, Rusya da bunun karşılığında Ukrayna’da işgal ve ilhak ettiği toprakların en azından bir kısmından çekilecekti. Oysaki Putin müzakere masasına Kursk ilinin bazı bölgeleri Ukrayna işgalindeyken oturmaya kesinlikle niyetli değildi. Nitekim geçen haftanın ortalarında Rusların uzun süren hazırlıktan sonra Kursk ilinde başlattıkları taarruz, Ukrayna’nın burada ele geçirdiği yerlerin çoğunu (Suca ilçe merkezi de dahil) kaybetmesine yol açtı. Böylelikle Ukrayna’nın geçen yılın ağustos ayında başlattığı ve ilk başlarda epey heyecan uyandırıp Zelenski’nin reytingini yine tepelere çıkartan Kursk girişimi sona eriyor. Bundan da ötede Rusya, sınırın hemen Ukrayna tarafında yer alan ve Kiev’in yakınındaki Sumi iline taarruza başladı. Dolayısıyla Ukrayna yönetimi açısından artık söz konusu olan Rusya tarafında taarruz değil, Aumi ilini korumak olacak.
Zelenski’nin Kursk seferinin böyle sonuçlanması, hiç şüphesiz savaştan sonra düzenlenmesi beklenen seçimlerde, onun rakiplerinin kullanacağı önemli bir malzeme olarak karşısına çıkacak.
Putin’in şartsız ateşkes istememesinin ikinci nedeni ise Ukrayna’nın NATO üyesi olmayacağı ve Ukrayna’da Batılı ülkelerin askeri üs kurmayacağı konusunda güvence almadan savaşı durdurmak istememesi. Hatırlayacağımız üzere bu savaşı tetikleyen başlıca etkenlerden biri, Ukrayna’nın NATO üyesi olma ihtimali idi. Rusya yönetimi, bu konuda güvence almadan ateşkes ilan edimesinin, Ukrayna ordusuna toparlanma imkânı vereceği görüşünde. Sahada şu anda genel üstünlük Ruslarda olduğu için Putin, “Ukrayna, ateşi kesmemizi istiyorsa önce şu şartları yerine getirsin” diyor.
KİEV’İN KIRMIZI ÇİZGİLERİ
Kursk’ta ele geçirilen topraklardan aceleyle çıkmak zorunda kalmak, Ukrayna’nın elini de zayıflattı. Bu da Ukrayna’nın kırmızı çizgilerinin zayıflamasına yol açtı. The Independent gazetesine konuşan Ukraynalı resmi kaynaklar, Ukrayna’nın kırmızı çizgilerinin “ek toprak vermemek, Rusların kaçırıp Rusya’ya götürdüğü çocukları geri almak ve güvenlik garantileri almak” olduğunu söylemiş. “Ek topraklar”dan kastedilen, Ukrayna’nın Donetsk, Lugansk, Herson ve Zaporojye illerinin henüz Rus işgaline uğramayan kısımları. Rusya’nın 2022’nin sonbaharında resmen egemenliğine geçirdiğini (ilhak ettiğini) duyurduğu bu dört ilden Lugansk’ın yüzde 99’u Rus kontrolündeylen Donetsk’in yüzde 65’i, Herson ve Zaporojye illerininse yüzde 70’i Rusların işgalinde. Herson ve Zaporojye il merkezleriyse Ukrayna’nın elinde. Şimdi Rusya, henüz savaşla ele geçiremediği bu yerleri de “Ben buraları anayasama Rus toprağı olarak geçirdim” diyerek talep ediyor. Ukrayna buraları asla vermeyeceğini açıkladı. Bu açıklamayı tersten okuduğumuzdaysa diğer bölgelerin fiilen geri alınması konusunun gündemden çıktığını görüyoruz. Bugün gerçekleşecek Trump-Putin telefon görüşmesi işte bu şartlarda yapılacak.
denizberktay@yahoo.com