Uluslararası Af Örgütü, 150 ülkeyi kapsayan “2024-25 Dünya İnsan Haklarının Durumu” raporunu İstanbul’da açıkladı. Rapora göre, 2024 yılı insan hakları açısından karanlık bir dönem oldu. Gazze’de yaşananlar "soykırım" olarak tanımlanırken, dünya genelinde ifade özgürlüğü ve barışçıl toplanma hakkı ciddi şekilde geriledi.
TRUMP'IN ETKİSİ: ULUSLARARASI HUKUK AŞINDI
Af Örgütü raporunda, ABD Başkanı Donald Trump’ın ikinci döneminin, uzun süredir biriken insan hakları ihlallerini daha da hızlandırdığına dikkat çekildi. Güçlü devletlerin, kural temelli uluslararası sistemi zayıflattığı ve uluslararası adalet mekanizmalarının aşındığı vurgulandı.
TÜRKİYE'DE İNSAN HAKLARI İHLALLERİ
Türkiye bölümünde ise ağır eleştiriler yer aldı. Rapora göre:
İfade özgürlüğüne yönelik kapsamlı kısıtlamalar getirildi.
Barışçıl toplanma hakkı sıkı şekilde sınırlandırıldı.
Muhalif sesler terör ve aşırılık suçlamalarıyla hedef alındı.
LGBTİ+ bireyler ve kadın hakları savunucuları artan tehdit ve ayrımcılıkla karşılaştı.
Af Örgütü, Türkiye’de siyasi iklimin, temel insan hakları üzerinde ciddi baskı oluşturduğunu vurguladı.
GAZZE’DE CANLI YAYINDA‘SOYKIRIM’
Raporun en dikkat çekici bölümlerinden biri İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarına ayrıldı. Af Örgütü, binlerce Filistinlinin hayatını kaybetmesine ve sivil altyapının yok edilmesine yol açan saldırıları "soykırım" olarak nitelendirdi. Ayrıca Lübnan, Irak, Suriye ve Yemen gibi bölgelerde de İsrail’in saldırıları nedeniyle ağır can kayıpları yaşandığı belirtildi.
MEDYA VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK SALDIRILAR
2024 yılı boyunca en az 124 gazetecinin öldürüldüğü kaydedildi. Özellikle İsrail tarafından öldürülen Filistinli gazetecilerin sayısındaki artış dikkat çekti. Dünya genelinde, ifade özgürlüğünü kısıtlayan yeni yasaların yürürlüğe girdiği ve gazetecilere yönelik baskıların arttığı raporlandı.
KADINLAR VE LGBTİ+ BİREYLER TEHDİT ALTINDA
Afganistan’da 1.500'ü kadın olmak üzere on binlerce kişi keyfi olarak tutuklandı ve işkence riskiyle karşı karşıya kaldı. İran’da başörtüsü zorunluluğuna karşı çıkan kadınlar üzerindeki baskılar arttı. Birçok ülkede LGBTİ+ bireylerin haklarını kısıtlayan ayrımcı yasaların yürürlüğe girdiği belirtildi.
İKLİM KRİZİ VE DERİNLEŞEN KÜRESEL YOKSULLUK
2024'te dünya genelinde 110 milyon kişi yerinden edildi. Küresel ısınmanın 1.5°C'yi aşmasına rağmen etkili iklim politikaları geliştirilemediği vurgulandı. Dünya Bankası'nın "kayıp on yıl" uyarısına rağmen, küresel eşitsizliğin derinleştiği ve milyarderlerin servetlerinin arttığı ifade edildi.
ULUSLARARASI ADALET SİSTEMİNDE ÇÖKÜŞ SİNYALLERİ
Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), İsrail Başbakanı Netanyahu da dahil olmak üzere üst düzey isimler hakkında tutuklama kararı çıkardı. Ancak ABD ve bazı Avrupa ülkeleri, bu kararları uygulamayacaklarını açıkladı. Raporda ayrıca Trump yönetiminin UCM Savcısı’na yönelik yaptırımlar uyguladığı da hatırlatıldı.
KÜRESEL DAYANIŞMA UMUDU SÜRÜYOR
Raporda Güney Afrika'nın, İsrail’e karşı Uluslararası Adalet Divanı'nda açtığı dava gibi girişimlerin uluslararası adalet için umut ışığı olduğu belirtildi. Dünya genelinde milyonlarca insanın baskılara karşı insan haklarını savunmaya devam ettiği vurgulandı.