Bazı tarihler vardır ki insanlık belleğinde kara bir leke olarak kalır. 23 Ocak 1556 da bunlardan biri… Çin’in kuzeybatısındaki Shaanxi bölgesinde meydana gelen devasa bir deprem, bir günde en fazla insanın hayatını kaybettiği felaket olarak tarihe geçti. Yaklaşık 830.000 kişinin hayatını kaybettiği bu olay, atom bombalarından, büyük savaşlardan ve diğer doğal afetlerden çok daha ölümcül oldu.
DEPREMİN MERKEZİNDE: SHAANXI 1556
Shaanxi Depremi, Çin’in Huaxian kenti yakınlarında, Weinan ve Huashan fay hatlarının kayması sonucu meydana geldi. Depremin büyüklüğü 8 ila 8.3 arasında tahmin ediliyor. Ancak onu tarihin en ölümcül felaketi yapan, sarsıntının şiddetinden çok yarattığı yıkım ve sonrasındaki etkilerdi.
Özellikle mağara evlerde yaşayan halk, çöken yerleşimlerde toplu halde hayatını kaybetti. Bazı kaynaklara göre ölümlerin yaklaşık üçte biri doğrudan binaların çökmesi, toprak kaymaları ve yapıların yıkılmasıyla gerçekleşti. Kalanlar ise takip eden haftalarda salgın hastalıklar, açlık ve çaresizlik nedeniyle yaşamını yitirdi.
TARİHİN DİĞER BÜYÜK KAYIPLARI
Bugün bile, dünya genelinde ortalama her gün yaklaşık 170.000 kişi hayatını kaybediyor. Ancak 1556’daki bu deprem, bir günde yaşanan en büyük ölüm oranını oluşturuyor olabilir. Özellikle dönemin dünya nüfusunun 500 milyonun altında olduğu düşünülürse, bu kaybın nüfusa oranı bilim dünyasını bile şaşırtıyor.
Tarihte tek günde en fazla ölümün yaşandığı savaş günü ise 9-10 Mart 1945 gecesi Tokyo’nun bombalandığı Operation Meetinghouse operasyonuydu. Bu saldırıda yaklaşık 100.000 kişi hayatını kaybetti. Hiroshima ve Nagasaki’ye atılan atom bombaları ise sırasıyla 66.000 ve 39.000 can aldı.
Doğal afetler arasında en yüksek ölü sayısına sahip olay olarak ise 1931’de Çin’de meydana gelen Yangtze-Huai Nehir taşkınları gösteriliyor. Ancak bu afet, dört ay süren bir dönem boyunca etkili olmuş ve tahmini 2 milyondan fazla insanın ölümüne neden olmuştu.
YÜZLERCE YILDIR AŞILAMAYAN KORKUNÇ GERÇEK
23 Ocak 1556’da yaşanan bu felaketin üzerinden yaklaşık beş yüzyıl geçmesine rağmen, dünya henüz bir günde bu denli yüksek can kaybının yaşandığı başka bir trajediye tanıklık etmedi. Bu tarihi gün, sadece Çin değil, insanlık tarihi açısından da bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
Bugünün gelişmiş deprem erken uyarı sistemleri, yapı standartları ve afet yönetim teknolojileriyle böyle bir can kaybının tekrar yaşanması ihtimali düşük olsa da, bu trajedi insanlık için unutulmaması gereken bir uyarı niteliğinde tarihteki yerini aldı.