Kripto paralar son dönemde yaşadığı yükselişle yeniden ilgi odağı olurken fiyatlardaki aşırı oynaklık ise özellikle bu piyasaya yeni girenlere yönelik riskleri gündeme beraberinde getiriyor.
ABD'deki seçimleri Donald Trump'ın kazanması, yeni hükümette kripto varlıkları destekleyen bakanların görev alacağı beklentisi, Amerika Merkez Banklası'nın (Fed) ve diğer büyük merkez bankalarının faiz indirimlerini başlatması gibi süreçler kripto paralardaki yükselişte etkili oldu.
Yaşanan yükselişle birlikte bireysel yatırımcıların bu yatırım araçlarına ilgisi artarken birçok kişinin de ilk kez söz konusu varlık sınıfına yöneldiği görüldü. Bu durum, kripto paralarla ilgili riskleri de gündeme taşıdı.
İstanbul Beykent Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Batuhan Tufaner, yatırımcılara kısa vadeli fiyatlamalar yerine, uzun vadeli stratejilere yönelmeleri ve kaldıraçlı işlemlerdeki risklere dikkat etmeleri tavsiyesinde bulundu.
Söz konusu risklere ilişkin merak edilen 5 soru ve 5 cevap ile Doç. Dr. Tufaner'in değerlendirmeleri şöyle:
Kripto para piyasasındaki hareketlilik bireysel yatırımcılar için ne tür riskler doğuruyor?
Kripto para piyasasında, fiyatlardaki oynaklık risklerin temelini oluşturuyor. Günün her saatinde işlemlerin yapılması ve diğer yatırım araçlarına kıyasla toplam piyasa değerinin düşük olması, kripto para fiyatlarında yüksek oynaklığa neden oluyor. Bu oynaklık ise yatırımcıların ciddi kayıplar yaşamasını beraberinde getiriyor.
Tufaner de geleneksel finans piyasalarına göre bu ekosistemde riskin daha yüksek olduğunu belirtiyor. Bu alandaki dolandırıcılık projelerine de dikkati çeken Tufaner, bazı projelerin "Önce yükselt sonra düşür (Pump and dump)" stratejisi aracılığıyla yatırımcıların varlıklarını hedeflediğini vurguluyor.
Kripto paralardaki riskler nasıl yönetilebilir?
Tufaner, piyasadaki yükselişle ortaya çıkan risklere ilişkin, "Kripto para piyasasında oynaklık riskini minimize etmek için tecrübesiz yatırımcıların yüksek kaldıraçlı işlemlerden uzak durması önemli. Spot işlemlerde ise farklı kripto paralardan bir sepet yapılarak risk düzeyi dengelenebilir." değerlendirmesinde bulundu.
Kaldıraçlı işlemler neden riskli?
Kripto para piyasalarında yatırımcılar vadeli yani kaldıraçlı işlemler de açabiliyor. Türkiye'de yerleşik kripto hizmet sağlayıcıları müşterilerine vadeli işlemler sunamasa da yurt dışı merkezli borsalarda bu işlemler gerçekleştirilebiliyor. Doç. Dr. Tufaner de kaldıraçlı işlemlerin yüksek kazanç potansiyeli sunduğu kadar ciddi riskler barındırdığına dikkati çekerek, "Yatırımcının sahip olduğu sermayeden daha büyük pozisyonlar açmasına olanak tanısa da fiyatlar tersine hareket ettiğinde sermayenin tamamı saniyeler içinde de yok olabilir. Yatırımcılar dikkatli olmalı." ifadelerini kullandı.
Bireysel yatırımcılar dolandırıcılıktan nasıl korunabilir?
Sahte projeler ve saadet zinciri gibi uygulamaların kripto paraların değerinin yükseldiği döneme rastlaması da bir başka sorun olarak dikkati çekiyor.
Tufaner, kripto para seçiminde özenli davranılarak, yatırım yapılacak paranın iyi araştırılmasının dolandırıcılık riskinin önüne geçmede anahtar olacağını bildirdi.
Kripto para piyasasındaki hızlı yükselişlerin yatırımcılara kimi zaman kısa sürede kazançlar sağlasa da ani kayıplara da neden olabildiğini vurgulayan Tufaner, bu nedenle kısa vadeli işlemlerde risklerin daha fazla arttığını kaydetti. Tufaner, "Yatırımcılar kısa vadeli fiyatlamalar yerine uzun vadeli stratejilere odaklanmalı, kaybettiğinde üzülmeyecek miktarda yatırım yapmalı ve önceden belirlenmiş stratejilere sadık kalmalı. Ayrıca finansal okuryazarlıklarını da geliştirerek güvenilir kaynaklardan bilgi almalı." tavsiyesinde bulundu.
Kripto paralardan güvenli bir portföy oluşturmak için nelere dikkat edilmeli?
Kripto para piyasasında farklı kategorilerdeki kripto paralara yatırım yaparak yüksek kayıp yaşama riski sınırlandırılabiliyor. Bunun yanında yatırım yapılacak projenin teknolojisi, kullanım alanları ve geliştiricileri hakkında bilgi edinme gereksinimi öne çıkıyor.
Projenin aktifliği ve daha geniş kitlelere ulaşmış olması riski kısmen azaltırken portföyün daha güvenilir kabul edilen borsalarda saklanması da önem taşıyor.
Tufaner de güvenli bir portföy oluşturmaya ilişkin "Kripto para piyasasında farklı kullanım alanlarına sahip varlıklar bulunmaktadır. Yapay zeka, merkeziyetsiz finans gibi çeşitli ekosistemlerden bir portföy oluşturarak riskin minimize edilmesi mümkün olabilir." değerlendirmesinde bulundu.