ABD Havacılık ve Uzay Ajansı‘nın (NASA), uzay giysisi ne kadara mâl oluyor? Bu kıyafetlerin özellikleri neler? Sizler için bu sorulara cevap aradık. Öncelikle, NASA'nın uzay kıyafeti filosunun 1974'ten beri aynı olduğunu ve şu anda uzay ajansının yeni kıyafetler üzerinde çalıştığını belirtelim.
1974 yılında bu uzay kıyafetlerinin 15 milyon ila 22 milyon dolara mâl olduğu açıklanmıştı. İşte o zamandan beri ajans, göreve hazır herhangi yeni bir kıyafet ortaya çıkarmadı. Ancak mevcut kıyafetler üzerinde iyileştirmeler yaptı. Yine de bu, NASA'nın bir uzay kıyafeti krizi yaşamasına yol açtı. Zira artık NASA'nın sadece dört adet görev kıyafeti kaldı.
Uzay giysisi nedir?Metnin ilk bölümünde ABD uzay ajansının büyük bir krizle karşı karşıya kaldığını belirttik. Mart 2019'da NASA'nın kadın astronotlarla yapmayı planladığı uzay yürüyüşü de kıyafet sorunu nedeniyle iptal olmuştu. Ajans, iki kadın astronottan sadece birine uygun (orta boy) kıyafet bulmuştu.
Peki, uzay giysisi tasarımı neden bu kadar zor? Çünkü bir uzay kıyafeti aslında bir uzay aracı gibi. Astronotu uzay boşluğundan, güneşten ve diğer cisimlerden gelen radyasyondan koruması gerekiyor. Ayrıca bu kıyafet, uzayda yaklaşık 29 bin km hızla dolaşan cisimlerin astronota zarar vermesini de önlemeli. Tüm bunların yanı sıra oksijen, iletişim, telemetri ve bir insanın hayatta kalması için ihtiyaç duyduğu her şeyi sağlamalı.
NASA, Çin'den önce Mars kolonisini oluşturmak istiyor
NASA, Mars kolonisi için ABD'li yetkililerden daha fazla destek istiyor. Aksi takdirde Çin'in ilki başaracağını iddia ediyorlar.
Bununla birlikte, Business Insider‘ın haberine göre, 1974'teki Uzay Mekiği programı için 18 giysi takımı geliştirildi. Birinci ve ikinci takım artık yok. 1986'daki Challenger ve 2003'teki Columbia felaketlerinde ikişer takım imha oldu. En son SpaceX-7‘nin kargo görevi kazasında bir uzay kıyafeti daha kaybedildi. Kalan 11 kıyafetten yedisi ise çeşitli yenileme ve bakım süreçlerinden geçiyor. Yani sadece dört uçuşa hazır uzay giysisi bulunuyor.
NASA, Artemis uzay giysisi için 200 milyon dolarlık yatırım yaptıNASA, Artemis Ay programı için xEMU kıyafetini geliştirmek üzere 200 milyon dolardan fazla yatırım yaptı. 2009'dan beri ajansın yaptığı bu yatırımlar bir yana, halen elde tutulur yeni bir kıyafet ortaya çıkmadı.
Üstelik tek sorun giysilerin yetersizliği de değil. Giysilerde kullanılan bileşenler de hızla azalıyor. Örneğin, karbondioksit sensörleri. Mevcut giysilerdeki bazı bileşenler artık üretilmiyor. Hatta bu bileşenleri üreten satıcıların bazıları bile artık yok.
Uzay giysisinin en pahalı bileşenlerinden biri ise eldivenler. Bu eldivenler, astronotların uzayda çalışmalarını engellemeyecek ama onların sağlığını koruyacak şekilde tasarlanıyor. İç kısmında makara ve ip sistemi bulunurken, dış kısmında astronotun ellerini sıcak tutmasını sağlayan ısı radyatörleri yer alıyor.
Apollo görevlerinde astronotların kullandığı eldivenler işlevsel açıdan şu anda kullanılanlardan çok daha yetersizdi. Örneğin, astronotlar elleriyle yerdeki bir taşı kavrayamıyordu. Ancak şu anda mühendislerin geliştirdiği eldivenlerde böyle bir sorun yok.
Yaşam destek sistemi ise uzay giysilerinin en önemli bileşeni sayılır. Kıyafetin arkasına takılan sırt çantası, sıcaklığı korumaktan karbondioksiti çıkarmaya kadar pek çok önemli işlevi üstleniyor. İşte bu bileşen, eldivenlerden daha pahalı.
Bu arada, zaman zaman kıyafetlerde tasarım ya da üretim hatası olabiliyor. Örneğin, 2013'te Avrupa Uzay Ajansı astronotu Luca Parmitano‘nun kaskı suyla doldu. Yaklaşık 1,5 litre su Parmitano'yu uzay yürüyüşünün ortasında neredeyse boğuyordu.
Günümüzde bir uzay giysisinin maliyeti 100 milyon dolarAsıl konuya dönecek olursak, 1974'teki bir uzay giysinin 15 milyon ila 22 milyon dolarlık maliyetinin günümüzdeki karşılığı 83 milyon ila 122 milyon dolar arasında. Quartz‘a göre ise, bir uzay giysisinin maliyeti yaklaşık 1 milyar dolar. Ancak NASA'nın tasarım ve geliştirme için finansman bulmakta zorluk çektiği gerçeğinin de göz önünde tutarsak ilerleyen yıllardaki görevlerin ertelenme riski var.
Geliştirilmekte olan yeni nesil uzay giysilerine kısaca xEMU adı veriliyor ve astronotların güvenliğine odaklanıyor. Ayrıca ileri bir iletişim teknolojisine sahip giysiler, farklı uzay görevleri için değiştirilebilir mekanizmalar barındıracak. Ancak ajans, xEMU uzay giysisinin yüksek maliyetini karşılayacak kaynaktan yoksun. Zaten bu nedenle artık NASA da yeni nesil uzay giysilerini geliştirmek için özel sektörlerle iş birliği yapıyor.
esanasauzay araştırmalarıuzay giysisiuzay giysisi maliyeti
