Genç, başarılı, evrensel çalışmalara imza atan bilim insanlarını tanımak, onları ödüllendirmek ve topluma tanıtmanın çarpan etkisi önemlidir. Sabri Ülker Vakfı tarafından 2016’dan beri verilen Sabri Ülker Bilim Ödülü de bunlardan biri. Ve bu yıl 9’uncusu verilen ödülün bu yılki sahibi embriyonik kök hücre araştırmalarında öncü çalışmalar yapan Dr. Aydan Bulut Karslıoğlu oldu.
Almanya Berlin’de Max Planck Moleküler Genetik Enstitüsü’nde kendi bağımsız araştırma laboratuvarını kuran Bulut Karslıoğlu, Sofja Kovalevskaja Ödülü, Emmy Noether Fonu ve Avrupa Araştırma Konseyi Fonu gibi çeşitli prestijli ödüllerin de sahibi. Karslıoğlu ile ödül töreni öncesinde buluştuk ve sohbet ettik.
İki çocuk annesi Karslıoğlu’nun bilim dünyasına adımını atmasını körükleyen doğanın işleyişinin daima ilgisini çekmesi olmuş. Önce ODTÜ Kimya Mühendisliği ana dal ve biyoloji yan dal lisans dereceleri. Ardından Bilkent Üniversitesi’nde moleküler biyoloji ve genetik üzerine yüksek lisans. Sonrasında doktora için önce Almanya sonra ABD. Nihayetinde Berlin’de kendi kurduğu laboratuvar. “Bilimde başarılı olmak istiyorsanız eğrinin en ötesinde olmanız, en iyi insanlarla çalışmanız önemlidir” diyor.
ÇALIŞMA KONUSU ‘DİYAPOZ’
Gelelim Dr. Aydan Karslıoğlu’nun ödüle layık görülen araştırmasına... Karslıoğlu hem hücrelerin hem de canlıların enerji ve gıda kaynaklarını etkin kullanma ve yaşamın idamesi için uyum süreçlerinde etkin olan mekanizmalarından biri olan “diyapoz” üzerindeki öncü çalışmalarıyla ödülü kazandı.
Karslıoğlu “Embriyonik diyapoz çeşitli memelilerde gözlenen bir durum. Pek çok memeli hayvan, zorlu çevre koşullarıyla karşılaştıklarında embriyolarının gelişimini duraklattıkları ilginç bir hayatta kalma mekanizması geliştirmiştir. Diyapoz adı verilen bu mekanizma sayesinde, açlık gibi olumsuz dış etkenlerle karşılaştıklarında, ortam yeniden uygun hale gelene kadar embriyonik gelişimi askıya alabilirler. Benzer mekanizmaların insanlarda da mevcut olup olmadığı tartışılıyor. Biz insan hücrelerinin de diyapoz kapasitesine sahip olduğunu kanıtladık. Hücresel uyku halinin insan vücudunun işleyişinde bir rol oynadığı bilinmektedir. Burada uyku halindeki kök hücreler, dokuların yenilenmesi ve onarılması için bir havuz görevi görür” diyor.
Dr. Aydan Bulut Karslıoğlu, araştırma ile ilgili olarak sözlerini şöyle sürdürüyor: “Embriyonik kök hücre araştırmaları şimdiye kadar bilimde ve hastalıkların tedavisinde büyük adımlar atılmasını sağladı ve bundan sonra da kök hücre tedavilerine ışık tutacak. Layık görüldüğüm bu ödül, yalnızca bireysel başarının değil, bilimin toplum sağlığının gelişimine sunduğu katkının da ödüllendirilmesi anlamına geliyor.”
‘GENÇ BİLİM İNSANLARIMIZI TEŞVİK ETMEKTEN MUTLUYUZ’
Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ülker, ödül töreninde yaptığı konuşmada “1900’lerin başında ortalama 31-40 yıl olan yaşam süresi, 2000’lerde gelişmiş ülkelerde 75-80 yıla kadar çıktı. Bunun nedenini hastalıkların erken aşamada teşhisi, tedavisi ve insan yaşam döngüsünün oldukça detaylı bir şekilde biliniyor olması diyebiliriz. Sabri Ülker Bilim Ödülü ile biz de bu değerli çabaların arkasında durmaktan ve genç bilim insanlarımızı teşvik etmekten büyük bir mutluluk duyuyoruz” dedi. Harvard Sabri Ülker Merkezi Başkanı Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil de konuşmasında “Sabri Ülker Vakfı’nın bilimsel çalışmalara sunduğu sürdürülebilir desteğin önemine dikkati çekerek “Bu sene 9’uncusu düzenlenen Sabri Ülker Bilim Ödülü ile her yıl farklı alanlardaki önemli keşifleri gerçekleştiren tüm genç Türk bilim insanlarımızın çalışmalarını hep birlikte alkışlıyoruz” diye konuştu.
