Ortadoğu ve Irak üzerine çalışan araştırmacı Arda Tezcanlar, önceki gün Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Irak’tan ulaştırma bakanlarının Ankara’nın geliştirdiği Kalkınma Yolu Projesi’nin ilk toplantısının İstanbul’da yapılacağı saatlerde, Türkiye’ye ait silahlı insansız hava aracının (SİHA) Kerkük’te düşürülmesinin arka planını değerlendirdi. Tezcanlar, Irak siyasetindeki karmaşanın askeri unsurlara da yansıdığını vurguladı. Tezcanlar, Türk SİHA’sının Rus silah sistemleri, ABD’ye ait radarlar ve eğitimini de Suudi Arabistan’ın verdiği birliklerden oluşan bir yapı tarafından düşürüldüğüne dikkat çekti. Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulunan Tezcanlar, “Kalkınma Yolu, Türkiye’nin sınır komşusu Irak’a ilişkin politikasını, bölgesel bir jeostratejiye dönüştürme hamlesidir. Ancak bu projenin düşünülmesinde temel alınan Irak’ın siyasi manzarası, göründüğünün de ötesinde karmaşık bir haldedir” uyarısını yaptı.
Tezcanlar, İstanbul’daki toplantıdan hemen önceki saatlerde SİHA’nın düşürülmesinin bu karmaşıklığı açığa çıkardığını vurguladı. Tezcanlar, şu değerlendirmeyi yaptı: “Irak Hava Savunma Kuvvetleri Kuzey Bölgesi Komutan Yardımcısı, SİHA’yı düşürme emrinin Bağdat’tan geldiğini açıkladı. Irak Hava Savunma Kuvvetleri, haziran ayında hava sahasının kontrolünü tamamen ele almak için harekât merkezini yeniden düzenledi. Şimdiki komutanı Pilot Tümgeneral Muhammed El Esadi’nin açıklamasıyla ‘gerektiğinde her an, herhangi bir hedefle yüzleşilecek’ kabiliyete erişmiş durumda. Saddam döneminde Sovyetler’den esinlenerek oluşturulan Hava Savunma Komutanlığı, yeni Irak ordusunun kurulması sonrasında bile Taji kampındaki Rus danışmanlar üzerinden Moskova’nın nüfuz merkezi oldu. Hava savunma silahları, Rusya’dan Şubat 2022’de alınan Pantsir sistemleri iken kullanılan radarların ABD menşeili olması dikkat çekici. 2020-2023 arasında Hava Savunma Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Maan Zeid El Saadi döneminde yapılan bu alımlar sonrası birliklerin eğitim ve hazırlığı için Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri ile askeri işbirliği görüşmelerinde bulunulmuştu. Bunun yanında bir diğer ilginç konu ise Saadi’nin, atanması öncesi Irak Kontr-Terör Teşkilatı bünyesinde Musul’un terör örgütü IŞİD’den kurtarılmasında görev yapması ve böylece tanınır olmasıdır. O sene yapılan atamalarda, bir sonraki yıl düzenlenecek Irak genel seçimlerine milis ve yabancı güçlerin müdahil olmaması için Irak Şii lideri Ayetullah Ali El Sistani’nin siyasi uzlaşı çağrısı etkili olmuştu.”
‘SİYAH-BEYAZ DEĞİL’
Tezcanlar, Irak’ın siyasi görünümünün siyah-beyaz bir resimden çok ışığa göre renk değiştiren bir ekran gibi olduğunu belirterek “Türk SİHA’sının düşürülmesine giden yolda Rus, Amerikan, Suudi Arap renkleri kadar hâlâ örtük olan diğer renklerin bulunma olasılığı da vardır” dedi.
